De Ugchelse kei

Cor Brouwer groeide op in Ugchelen en werd in 1939 op 19-jarige leeftijd opgeroepen voor het vervullen van zijn dienstplicht. Als sergeant bij de infanterie werd hij bij de inval van de Duitse troepen in mei 1940 ingezet op de Grebbeberg bij Rhenen.
De verovering van de Grebbeberg was opgedragen aan de 207e Duitse infanteriedivisie. Op 10 mei stootte deze divisie via Doesburg en Arnhem door tot in Wageningen. In de nacht van vrijdag 10 mei op zaterdag 11 mei barstte het artillerievuur op de stellingen rond de Grebbeberg los. Voor veel Nederlandse soldaten betekende dit de vuurdoop. Ondanks de tegenstand was zaterdagavond het voorterrein van de Grebbeberg geheel in handen van de Duitsers. De Nederlandse eenheden waren onvoldoende uitgerust. Er was een tekort aan mitrailleurs en aan zware infanteriewapens; verbindingsapparatuur was er bijna niet. In de nacht van zaterdag op zondag vond weer een zware beschieting plaats. Slaapgebrek, uitputting, geruchten over Duitse parachutisten en het lawaai van de ontploffende granaten boezemden de verdedigers angst in.
Op Pinksterzondag 12 mei kwam een Duits vliegtuig laag over de stelling waar Cor Brouwer zich bevond. Zijn eenheid opende het vuur. Het vliegtuig keerde om en gaf met zijn mitrailleur een salvo af. Cor werd in de buik getroffen. Nog dezelfde dag is hij in het ziekenhuis in Tiel overleden. Na eerst in Tiel te zijn begraven is hij nog tijdens de oorlog herbegraven op Heidehof. Cor Brouwer was één van de bijna 400 Nederlandse militairen die bij de Grebbeberg het leven lieten.

Gilles Pieter Duuring vestigde zich na zijn studie medicijnen in 1934 in Ugchelen: de eerste huisarts die daar een praktijk begon. In mei 1940 deed dokter Duuring dienst als officier van gezondheid. Na de capitulatie hervatte hij zijn praktijk als huisarts in Ugchelen. Hier richtte hij al in het najaar van 1940 een verzetsgroep Ugchelen op, die zich aansloot bij de landelijk georganiseerde OD (Orde Dienst). De OD stelde zich als doel de orde en rust te handhaven zodra de Duitse bezetter ons land verlaten zou hebben. Sommige leden van de OD namen daarom aanvankelijk een afwachtende houding aan. Anderen, zoals dokter Duuring, gingen al vrij snel actief aan het verzet deelnemen. De verzetsgroep Duuring was vooral betrokken bij het verzamelen en doorgeven van militaire inlichtingen.
Hierbij legde Duuring contacten door het hele land. Via een OD-groep in Den Haag kwam hij in contact met geheim agent De Graaf: deze zou met een bijzondere opdracht van de Nederlandse regering zijn gedropt (als parachutist neergelaten). De Graaf bleek zeer goed op de hoogte te zijn van diverse illegale zaken. In maart 1942 kwam De Graaf naar Apeldoorn om te praten over het plaatsen van een zender in de bossen bij Ugchelen. De Graaf had geregeld dat met de auto van Duuring materiaal voor een zender zou worden opgehaald bij het station van Apeldoorn. Bij het station aangekomen werd Duuring samen met nog 2 leden van zijn verzetsgroep gearresteerd. Geheim agent De Graaf bleek een verrader, die samenwerkte met de SD (Sicherheits Dienst) en op meerdere plaatsen en onder verschillende namen binnen wist te dringen in de kringen van het verzet.
Duuring werd via het concentratiekamp Amersfoort overgebracht naar de strafgevangenis in Scheveningen. Op 26 juni 1942 werd hij ter dood veroordeeld. Op 31 juli 1942 is hij samen met nog vijf andere verzetsmannen gefusilleerd. De lichamen van de zes gefusilleerden werden op de dag van de terechtstelling gecremeerd. De urn met de as van Duuring werd overgebracht naar het kerkhof in Heger bij Osnabrück en daar op 31 augustus 1942 begraven. Op 7 maart 1952 zijn de stoffelijke resten van dokter Duuring op Heidehof onder grote belangstelling herbegraven.
Toen hij in juli 1942 gefusilleerd werd, was hij 35 jaar oud. Als mens en als huisarts was hij bij de Ugchelse bevolking zeer geliefd en nam daardoor binnen de Ugchelse gemeenschap een bijzondere plaats in. Na de bevrijding werd de vroegere Koudhoornlaan omgedoopt in de G.P. Duuringlaan.

Jan Huygen woonde tijdens de Tweede Wereldoorlog aan de Hoog Buurloseweg en was betrokken bij hulp aan onderduikers.
Op de middag van 11 april 1945 werd zijn huis omsingeld door de Duitsers en werden het huis en de schuren doorzocht. In een aardappelkelder werd een kapotte zender gevonden waarna Jan Huygen werd meegenomen naar de Koning Willem III-kazerne. De Duitsers hadden de gehele morgen in de omgeving al gepeild naar een geheime zender en troffen bij Jan Huygen min of meer bij toeval de kapotte zender aan die hij, als handige knutselaar, voor een verzetsgroep zou repareren.
Op 13 april 1945 is hij met een aantal andere verzetsmensen, zonder enige vorm van proces, in het Kruisjesdal door de SD geëxecuteerd (zie Gedenkstenen in het Kruisjesdal).

Antoon van Velsen werd net als veel jonge mannen in de bezette gebieden gedwongen in Duitsland te gaan werken. Zo moest hij gaan werken bij de Kruppfabrieken in Essen. Bij een verlof in Nederland dook hij onder.
Antoon werd lid van de verzetsgroep Mulder (zie Gedenkstenen Kruisjesdal). Deze verzetsgroep voerde allerlei sabotageacties uit op onder andere spoorwegen en bruggen. Ook hielpen zij neergeschoten vliegers te vluchten en gaven zij inlichtingen door over militaire transporten. Bij een razzia werd hij een keer gepakt, maar hij wist weer te ontsnappen. Een andere keer kwam hij terecht in de gevangenis van Scheveningen (het 'Oranje Hotel'). Ook hier wist hij door bemiddeling weer vrij te komen.
Bij de nadering van de Canadese troepen heeft Antoon van Velsen, samen met enkele anderen van de verzetsgroep Mulder, geweren, verborgen in een doodkist, naar Deventer gebracht. Het plan was om de IJsselbrug bij Deventer te veroveren om te voorkomen dat de Duitsers deze konden laten springen. Uiteindelijk is dit plan niet doorgegaan. Op 11 april 1945 was Antoon even thuis in Ugchelen en werd gevangengenomen.
Hij onderging hetzelfde lot als Jan Huygen. Op 13 april 1945, een paar dagen voor de bevrijding van Apeldoorn, werd hij door de SD vermoord in het Kruisjesdal.